Aardgasvrije wijken
De uitdaging
De klimaatuitdaging in Nederland is groot. In 2030 moet de hoeveelheid CO2 met 49% zijn verminderd ten opzichte van 1990. En in 2050 mag bijna helemaal geen CO2 meer uitgestoten worden. Het kabinet neemt daarom ingrijpende maatregelen. Als eerste stap moeten in 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn en in 2050 moeten alle Nederlandse huishoudens aardgasvrij zijn. Dat betekent overal aardgasvrije wijken. Een gigantische maatschappelijke opgave.
Ook voor Enexis Groep is het aardgasvrij maken van Nederland een grote uitdaging. Ons netwerk is nog niet klaar voor een sterke toename in het elektriciteitsgebruik. Naast het verzwaren van onze netten zoeken we naar creatieve oplossingen die de energietransitie haalbaar en betaalbaar houden.
Voor het verwarmen van woningen en gebouwen zonder aardgas zijn er alternatieven. Denk aan:
- elektriciteit (all-electric)
- warmtenetten
- combinatie van elektriciteit en duurzaam gas (hybride)
Voordat we deze technieken kunnen toepassen, moeten ze verder ontwikkeld worden. Bovendien zijn er beleidskeuzes nodig die richting geven voor de lange termijn. Op korte termijn zien we dat er in Nederland dus meer duurzame energie nodig is. Eind 2018 werd 7,4% van alle energie duurzaam opgewekt en we moeten naar 14% in 2020 en 16% in 2023.
Barrières aardgasvrije wijken
Massaal overstappen op een alternatief voor aardgas is niet eenvoudig. Technieken moeten verder ontwikkeld worden en investeringen zijn onvermijdelijk. Het meest complex is het aardgasvrij maken van circa 7,7 miljoen bestaande woningen. Voor deze woningen zijn er minder vrijheden dan bij nieuwbouw. Bovendien stuit een oplossing voor aardgasvrije wijken op wijkniveau op verschillende inzichten en wensen van bewoners.
Haalbaarheid aardgasvrije wijken
De maatschappelijk uitdaging is zo groot dat de Tweede Kamer kritische vragen stelt over de haalbaarheid en vooral de betaalbaarheid van de warmtetransitie. Projectontwikkelaars zullen nieuwe oplossingen moeten meenemen in hun plannen en burgers moeten voorbereid zijn op hogere kosten voor koken en stoken. Ook moeten technici worden opgeleid in duurzame technieken, zodat zij consumenten goed kunnen adviseren.
Enexis Groep wil helpen om de energietransitie te versnellen. Onze ambitie gaat verder dan het faciliteren van aardgasvrije wijken, ofwel aardgasvrij wonen. Daarom focussen wij niet op het aantal woningen dat van het aardgas af gaat, maar op de CO2-reductie van alle woningen samen. Wij werken aan een duurzame energievoorziening die uiteindelijk CO2-neutraal is. Om dit te bereiken zijn er verschillende oplossingen: voor de langere termijn adviseren wij all electric, warmtenetten en een hybride oplossing met duurzaam gas. En voor de korte termijn is een hybride oplossing mét aardgas een prima alternatief. Hiermee besparen klanten namelijk direct circa 50% CO2.
Hoe de uiteindelijke mix van oplossingen eruit ziet, weet niemand. Daarom houden wij alle opties open. Wij faciliteren de alternatieven voor aardgas maximaal om snel schaalvergroting te realiseren. En we werken samen met gemeenten, provincies, marktpartijen en burgers om een breed draagvlak te creëren voor de keuzes die gemaakt moeten worden. Wijk voor wijk kijken we wat de beste oplossing is. Wij streven niet naar één oplossing, maar houden alle opties open om de mogelijkheden van nieuwe technieken volop te benutten. Vanzelfsprekend hoort energiebesparing daar ook bij.
Onze prioriteiten voor een duurzame energievoorziening
1. Doen wat nu al kan!
Wij zetten maximaal in op all electric, warmtenetten én hybride oplossingen. Per wijk adviseren we de meest kostenefficiënte combinatie. Dit doet recht aan de lokale situatie. Voor nieuwbouw of huizen gebouwd na 2010 is all electric geschikt. En in stedelijk gebied met hoogbouw is een warmtenet vaak een haalbaar alternatief. Voor alle andere woningen maken we liever de slag naar hybride warmtepompen om de warmtevraag te verduurzamen.
2. Blijven investeren in de huidige netten
De kwaliteit van onze huidige gasnetwerken houden we hoog. Enerzijds om aan de warmtevraag van de komende jaren te voldoen; anderzijds om ze geschikt te maken voor het transport van waterstofgas en groen gas. Onderzoek van Kiwa heeft aangetoond dat de gasnetwerken (met relatief kleine aanpassingen) bruikbaar zijn voor duurzaam gas. Alleen op plekken waar het gasnet niet meer nodig is en onderhoud niet lonend is, halen we het weg.
3. De hybride warmtepomp
Wij pleiten voor de toepassing van de hybride warmtepomp en in de toekomst zelfs een verbod op de verkoop van traditionele cv-installaties. De hybride warmtepomp draagt bij aan het versnellen en betaalbaar houden van de energietransitie. Een all electric warmtepomp is niet overal mogelijk, duurder en vereist grotere ingrepen aan de woning.
4. Meer investeren in duurzaam gas
Samen met marktpartijen en overheden willen wij meer investeren in de ontwikkeling van duurzaam gas, zoals waterstofgas en groen gas. Zonder duurzaam gas zijn de doelen van de energietransitie niet haalbaar. Nederland kan bovendien een koppositie in de wereld innemen met het verduurzamen van het gasnetwerk. Dat biedt ook een interessant economisch perspectief.
5. Verder ontwikkelen van warmte met waterstof
Natuurlijk helpen wij om de warmtevoorziening met waterstof verder te ontwikkelen. Waterstof is een veelbelovende oplossing en de potentie is groot. Als energiedrager is het breed inzetbaar in de industrie, de mobiliteit, de energiesector en in de gebouwde omgeving.
6. Inzetten op groen gas
Groen gas krijgt een volwaardige plek in de energiemix. Momenteel benutten we de grote hoeveelheid biomassa in Nederland onvoldoende. Zeker in ons verzorgingsgebied met een relatief grote agrosector zijn er veel kansen om groen gas beter te benutten.
7. Meer bevoegdheden voor gemeenten
Om sturing te geven aan de warmtetransitie in hun gebied hebben gemeenten meer bevoegdheden nodig. Op dit moment hebben zij onvoldoende (juridische) instrumenten ter beschikking om deze taak goed uit te voeren. Wij pleiten ervoor dat gemeenten de bevoegdheid krijgen om de uitvoering van warmteplannen en energieplannen -als het niet anders kan- af te dwingen met bijvoorbeeld een gemeentelijk besluit. Met onze expertise en data kunnen we gemeenten ondersteunen bij het nemen van gemeentelijke besluiten.
8. Burgers betrekken
Samen met gemeenten willen wij burgers zo vroeg mogelijk betrekken bij de lokale energieplannen. Vroegtijdige kennisdeling en participatie van inwoners zorgt voor lokaal draagvlak en draagt bij aan versnelling van de energietransitie.
De feiten
| Doel CO2-reductie in 2030 (t.o.v. 1990) – Regeerakkoord/Nationaal Klimaatakkoord | 49% |
| Doel CO2-reductie in 2050 (t.o.v. 1990) – Regeerakkoord/Nationaal Klimaatakkoord | 95% |
| Doel aantal aardgasvrije woningen in 2030 – Nationaal Klimaatakkoord | 2 miljoen |
| Doel aantal aardgasvrije woningen in 2050 – Nationaal Klimaatakkoord, CBS | 7,7 miljoen |
| Percentage hernieuwbare energie geproduceerd in Nederland, gemiddeld op jaarbasis in 2017 (bron: CBS) | 6,6% |
| Totale uitstoot CO2 in Nederland in 2017 (bron: CBS) | 164 miljard kg |
| Aandeel gebouwde omgeving in CO2-uitstoot in 2017 (bron: CBS) | 24,1% |
| Aantal woningen voorzien van een warmtepomp in 2017 (bron: CBS) | 220.000 |
In het verzorgingsgebied van Enexis Netbeheer komen steeds meer aanvragen binnen voor een nieuwbouwwoning zonder aardgas. We delen elk kwartaal de meest actuele cijfers: