Warmtetransitie: zet in op wat nu al kan

Laten we ons dus niet blindstaren op de lange termijn, maar gewoon aan de slag gaan en elke CO2-reductie meepakken. Dat begint met bewustwording en draagvlak. Met het programma Buurkracht in ruim 200 wijken bereikt Enpuls consumenten die zelf initiatieven nemen om te verduurzamen. Ze horen dat er nieuwe warmtetechnieken zijn, zoals hybride warmtepompen die de CO2-uitstoot substantieel verminderen. Met zo’n warmtepomp, die grotendeels op elektriciteit werkt en alleen bij piekverbruik op aardgas overgaat, reduceer je tot de helft van de CO2-uitstoot voor woningverwarming. Dit is een relatief betaalbare maatregel die gemakkelijk is uit te voeren zonder grote aanpassingen in de woning. In 10 jaar tijd kunnen we makkelijker vele miljoenen woningen van hybride warmtepompen voorzien dan dat we 1 miljoen woningen CO2-neutraal maken. Omdat deze warmtepompen bij piekverbruik op aardgas overgaat, zijn er verder ook geen aanpassingen in het elektriciteitsnetwerk nodig. Dat zou dus een mooie CO2-reductie opleveren die bij wijze van spreken morgen al kan beginnen.

Het planbureau heeft gelijk: voor de versnelling van de energietransitie moeten we ook kijken naar landelijke regels in relatie tot de regierol van de gemeenten. Hoe kunnen we drempels wegnemen? Van gemeenten wordt een omgevingsvisie- en plan verwacht, waarvan de energievoorziening onderdeel uitmaakt. Wat Enexis betreft hebben alle gemeenten uiterlijk in 2020 zo’n plan klaar. Een helder landelijk kader kan gemeenten helpen burgers in beweging te krijgen. Wat zou in dat landelijke kader in ieder geval beschreven moeten worden? In de eerste plaats zijn ambitieuze doelen nodig; die zijn nu gezet op 2050. Dat is nog ver weg. Tussendoelen zouden helpen ook nu urgentie te voelen. In de tweede plaats moet de regierol van de gemeenten, en waar passend de provincie, een wettelijke basis krijgen. Verder valt het te overwegen om de techniek van de eindoplossing vrij te laten, maar juist wel bepaalde bestaande technologie, zoals cv-ketels op aardgas, op een redelijke termijn, bijvoorbeeld in 2030 te verbieden. Onder druk van tijd en verbod zullen markt en consument ‘vanzelf’ tot functionele en betaalbare alternatieven komen die burgers verleiden tot andere keuzes. Daarmee wordt het pad van ‘doorgaan op de huidige weg’ afgesloten. Tenslotte zullen belangrijke keuzes gemaakt moeten worden met betrekking tot het kostenverdelingsvraagstuk en de mate waarin CO2-reductie voor woningverwarming verplicht gesteld gaat worden.  Op termijn zijn vrijwilligheid en marktwerking onvoldoende en moeten we denken aan verplichtende maatregelen voor de laatste huishoudens.

De gemeenten zijn dus aan zet zijn om het draagvlak voor de lokale energievoorziening uit te bouwen, waarbij de netbeheerder ze kan voorzien van verbruiksdata en informatie over de levensduur van de bestaande energienetten. Samen met gemeenten kijken we naar efficiënte oplossingen voor de energievoorziening voor de lange termijn, zoals warmtenetten. Maar laten we beginnen met mensen verleiden nu stappen te zetten zoals woningisolatie en de genoemde hybride warmtepomp. Alles is erop gericht om, samen met andere ketenpartijen, niet alleen naar de verre toekomst te kijken, maar binnen een paar jaar in de gebouwde omgeving serieuze stappen te hebben gezet naar een duurzamere omgeving en substantieel minder CO2-uitstoot.